Yumurtalık yetmezliği tedavisinde umut veren yeni gelişmeler... Dünyanın her yerinde üreme sorunları giderek daha erken yaşlarda ve daha fazla çiftte oluşmaktadır. Giderek büyüyen bu sorunun kaynağında üreme hücrelerinin hasarlanması yatmaktadır.
Yumurtalık yetmezliği tedavisinde umut veren yeni gelişmeler...
Dünyanın her yerinde üreme sorunları giderek daha erken yaşlarda ve daha fazla çiftte oluşmaktadır. Giderek büyüyen bu sorunun kaynağında üreme hücrelerinin hasarlanması yatmaktadır. Kadında yumurta hücreleri (oosit) erkekte sperm hücrelerinin hem sayısında azalma hem de döllenme /dölleme fonksiyonlarında azalma oluşmaktadır. Üreme hücrelerinin fonksiyonunun zayıflamasına ‘kalitesinin düşmesi’ denilmektedir. İnsanın doğal üreme faaliyetlerindeki düşmenin nedeni olarak, insanın doğasına uygun olmayan, hareketsiz ‘yeni’ yaşam şekli ve beslenme tuzakları sorumlu tutulmaktadır.
Yaşlanma ve diğer nedenlerle kadında yumurtalık rezervi azalır ve yumurta kalitesi bozulur. Rezervi azalmış olan kadınlar tüp bebek tedavilerinde yumurta geliştirme iğnelerine zayıf yanıt verirler. Tüp bebeğe alınan kadınların yaklaşık %25’i ‘zayıf yanıt’ yani yetersiz yumurta veriyorlar. Yaşlı ya da hasarlı yumurtalıkların yenilenmesini sağlayan bir nevi yumurtaları gençleştiren yöntemler sürekli olarak araştırılıyor.
Kadının kendi kök hücrelerinin yumurtalığının damarından verilmesinin yumurtalığı canlandırmada etkili olduğu gözlemlendi. Kemik iliği kaynaklı kök hücrelerin rahim içine verilmesinin Asherman sendromunda endometriumu yeniden canlandırdığı daha önceleri tespit edilmişti.
Yumurtalıkları ileri derecede zayıflamış ve tüp bebek tedavilerinde yumurta geliştirilemeyen kadınlarda kendi kök hücrelerinin yumurtalığının atar damarından yumurtalık içine verilmesi yumurtaları olumlu etkilediği saptandı. Bu şekilde yeniden yumurta geliştirmeye başlayan kadınlarda hem kendiliğinden hem de tüp bebek yoluyla hamilelikler saptandı.
Önce kişinin kendi kemik iliği kaynaklı kök hücreleri (BMDSC) oluşturuldu ve aferez ile ayrıştırıldı. Sonra anjiyo yöntemiyle yumurtalık atar damarı içine BMDSC’ler verildi. Takip eden 4 hafta içinde hastaların %81'inde yumurtalık fonksiyonunda iyileşme gözlendi. Gerek kendiliğinden hamilelik gerekse de tüp bebekte yumurta geliştirme tedavilerine yumurta yanıtından belirgin düzelmeler elde edildi. (Autologous stem cell ovarian transplantation to increase reproductive potential in patients who are poor responders. Herraiz S , Fertil Steril. 2018 Aug)
Bu yeni gözlemler ve yeni bilgiler kök hücre tedavilerinin olasılıkla yakın bir gelecekte klinik uygulamaya gireceğine işaret etmektedir. Azalmış yumurtalık rezervi olan, erken yaşta menopoza giren veya menopozunun ilk yıllarında olan kadınlar bu tür tedavilerden daha fazla yararlanabilecek gibi görünüyor. Bu tedavilerin daha çok sayıda hasta üzerinde yapılması ve sonuçların karşılaştırılması, uzun dönemde oluşabilecek olumsuz etkilerin belirlenmesi için zamana ihtiyaç vardır.
Bu tedavilerin yakın gelecekte rutin hale gelmesi onaylanabilir. Takipte olmakta fayda vardır.